مقاله چارچوب تحلیلی روابط خارجی ایران و روسیه (از عصر صفوی تا کنون)

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:33

فهرست مطالب:

مقدمه ۴
ملاحظات نظری ۶
دورة اول ـ از عصر صفوی تا پایان حکومت زندیه ۱۰
دوره دوم &ndash عصر سلسله قاجاریه ۱۸
دوره سوم &ndash عصر پهلوی ها ۲۳
دورة چهارم &ndash از انقلاب اسلامی ایران تا فروپاشی شوروی ( ۸۹-۱۹۷۹ ) ۲۸
دورة پنجم &ndash دورة پس از فروپاشی شوروی ۳۲


مقدمه

در صحبت ایران و همسایگان، روسیه از اهمیت و جایگاه ویژ&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj ه&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj ای برخوردار بوده است.

ایران از عصر صفوی به عنوان یک واحد ملی منسجم ظاهر شده وبه لحاظ مجاورت با نواحی جنوبی روسیه به تعامل با آن کشور پرداخته است. بالطبع در تحلیل روابط خارجی این دو کشور باید به نقش متغیرهای مختلف داخلی، منطقه&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj ای و بین المللی توجه وافر داشت. شرایط قوت و ضعف داخلی معادلات و مناسبات منطقه&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj ای و نظام ساختار بین الملی همگی بر روابط ایران و روسیه تاثیر کذار بوده&zwnj &zwnj اند.

از عصر صفوی تا به امروز نشیب و فرازهای مختلفی برای روابط دوجانبه ایران و روسیه رخ داده و مناسبات آنها را تحت تأ&zwnj ثیر قرار داده است. بنابراین در پاسخ به این سوا&zwnj ل که چه علل و عواملی در جهت&zwnj گیری&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj ها وسیاست خارجی متقابل ایران و روسیه تأ&zwnj &zwnj ثیر داشته&zwnj &zwnj اند، باید گفت که این نوشته تعامل و پیوند متداخل متغیرهای سطوح ملی، منطقه&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj ای وبین&zwnj &zwnj &zwnj المللی در دوره&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj های مختلف تاریخی را فرض می&zwnj گیرد که بر الگوهای رفتاری و روابط ایران وروسیه تاثیرگذار بوده&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj اند.

در بیان مطلب حاضر، ابتدا یک درآمد مختصر به مسائل نظری به عنوان اساس تئوریک بحث خواهیم داشت.

دربخش دوم به مرور کلی و مختصر مسا&zwnj &zwnj ئل وحوادث روابط خارجی ایران و روسیه در مقاطع مختلف خواهیم پرداخت.

دورة اول به دوران صفوی تا پایان حکومت زندیه، دورة دوم به عصر قاجاریه، دورة سوم به عصر پهلوی، دورة چهارم به دوران پس از انقلاب اسلامی تا فرو پاشی شوروی و بالاخره دوره ششم به دوران پس از فروپاشی شوروی اختصاص خواهند داشت. درپایان هم یک جمع&zwnj &zwnj &zwnj بندی از مباحث ارائه خواهیم داد.


ملاحظات نظری

ادبیات غرب محور روابط بین الملل، معاهده صلح وستفالیا ۱۶۴۸ را نقطه آغار شکل&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj گیری روابط بین&zwnj &zwnj المللی به حساب می&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj آورد. براساس پیامدهای این نظام جدید، شاهد نوعی برابری ونابرابری میان واحدهای مختلف جامعه بین&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj المللی بودیم. دولتهای ملی روس، پروس، پرتقال، اسپانیا، فرانسه، انگلیس اصلی&zwnj ترین مؤسسین این نظام بودند و از نظر حقوقی و براساس اصل حاکمیت ملی برابر تلقی می&zwnj شوند. این دولتهای اروپایی مسیحی، برخی از واحدهای اروپایی مثل لهستان راهم سطح خود نمی&zwnj دانستند و برای تنظیم روابط و منافع خویش، حتی به حمله و تجزیه این کشورها می&zwnj &zwnj پرداختند. از طرف دیگر ممالک غیر اروپایی وغیر مسیحی را نیزهم&zwnj &zwnj &zwnj شأن خود تلقی نکرده و خود را مجاز به دست اندازی درآنها می دانستند، تا در فرآیند استعمار وآبادانی، آنها را نیز اجتماعی گروه و به جرگه واحد&zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj &zwnj های برابر وارد سازند. سیر تحولات و رقابت این دول اروپایی در ممالک آمریکای لاتین، آفریقا وآسیا، انعقاد قراردهای تحت الحمایگی و کاپیتالاسیون هم در همین راستا بوده است[۱].

نابرابری عملی میان دولتهای اروپایی آن دوره، برحسب مؤلفه قدرت و به صورت سلسله مراتبی تاهژمونی باعث شده بود تا هریک ازاین دولتها با ظهور خویش دورانی از عرصة رقابت را ساماندهی نماید. پرتقال، اسپانیا، هلند، بریتانیا، فرانسه و آلمان مهمترین واحدهایی بودند که درخارج از اروپا به فعالیت می&zwnj پرداختند. روابط &ldquo سطح تضاد و تعارض&rdquo بین اروپائیان به خارج از اروپا کشیده شد و آنها بین خود و در قبال غیراروپائیان روابط مبتنی بر رقابت ـ همکاری را بنیان نهادند.

براساس مؤلفه&zwnj های قدرت در هردوره، توزیع توانایی&zwnj &zwnj &zwnj ها متفاوت بوده، اما در شرایط و موقعیتهای مختلف همواره سعی می&zwnj &zwnj شده است که به نوعی &ldquo نظام موازنه&rdquo برقرار گردد. این توازن سیستیمی می&zwnj &zwnj تواند مبتنی بر توافقات مکتوب(عهدنامه، کنوانسیون و&hellip ) و یا به صورت عرفی و نانوشته باشد. بنابراین، حالتی از رژیم&zwnj های بین&zwnj &zwnj &zwnj المللی بین اعضا شکل می&zwnj گرفت که آنها قادر به تأثیر گذاری بر یکدیگر بودند، ولی با واحدهای غیرتأثیرگذار روابط دیگری را دنبال می کردند.

با توجه به سطح و میزان قدرت و توانایی دولتها(نا برابری) بر حسب مؤلفه&zwnj های نظامی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، می توان ۵ سطح مختلف را در نظر گرفت :&zwnj سطح ابر قدرت، سطح قدرت&zwnj های بزرگ ، قدرت متوسط، قدرت کوچک و بالاخره واحدهای ذره&zwnj &zwnj ای در کل جامعة بین&zwnj المللی مرکب از دولت&zwnj ها، تعدا د مختلفی از این ۵ دسته دولتها می&zwnj &zwnj توانند در منا&zwnj طق مختلف جغرافیایی وجود داشته باشند[۲].

برای بررسی و تبیین رفتار واحدهای نظام بین المللی، برخلاف برخی دیدگاههای تک سویه و تک بعدی که برخی یا افراد، یا دولت&zwnj ها و یا ساختار نظام بین&zwnj الملل را عامل تعیین کننده در جهت&zwnj &zwnj گیری&zwnj ها، الگوهای رفتاری و پویشهای بین&zwnj المللی در نظر می&zwnj گیرند&zwnj ، باید به دیدگاه پیوندی روی آوریم که تأثیر متقابل سطوح تحلیل مختلف را بر همدیگر، مد نظر دارد.

لینک منبع و پست :http://campiran.ir/project-1720-%d9%85%d9%82%d8%a7%d9%84%d9%87-%da%86%d8%a7%d8%b1%da%86%d9%88%d8%a8-%d8%aa%d8%ad%d9%84%d9%8a%d9%84%d9%8a-%d8%b1%d9%88%d8%a7%d8%a8%d8%b7-%d8%ae%d8%a7%d8%b1%d8%ac%d9%8a-%d8%a7%d9%8a%d8%b1/